MÖRG PÚSL EN HEILDSTÆÐ MYND

Birtist í helgarblaði Morgunblaðsins 30/31.08.25.
Varla er ofsögum sagt að heimurinn sé í nokkru uppnámi þessa dagana. Margt óvænt kemur upp og ekki alltaf auðvelt að átta sig á samhengi hlutanna. En svo skýrist myndin.

Margt liggur ljóst fyrir í hinni stóru heildstæðu mynd. Þannig má öllum ljóst vera að í Evrópu hefur slökunarstefnu níunda áratugar síðustu aldar verið skipt út fyrir vígvæðingarstefnu, í stað þess að stuðla að friðvænlegri þróun með því að fækka vopnum og banna drápstól á borð við tilteknar kjarnorkuflaugar, skal þeim nú fjölgað og þær færðar nær víglínum. Koma þurfi Evrópu “í stríðsham” var sagt umbúðalaust í Brussel og svo mikið lá nýrri ríkisstjórn Þýskalands á að komast fram hjá stjórnarsrká landsins varðandi heimild til hernaðarútgjalda, að þegar sýnt var um síðustu áramót að nýr stjórnarmeirihluti myndi ekki hafa nægilegan þingstyrk til þessa, var gripið til þess ráðs að láta fráfarandi þing samþykkja himinháa hækkun til hernaðar.

Og enn fjölgar púslunum. Forsætisráðherra Frakklands stendur frammi fyrir hótun um allsherjarverkfall og vantraust á þingi í byrjun september. Og ástæðan? Franska ríkið sé nauðbeygt til að ráðast í tröllaukinn niðurskurð á ríkisútgjöldum, þar með til velferðarþjónustu, til þess að mæta stórauknum útgjöldum til hersins.

Í fréttaumfjöllunum hefur minna farið fyrir þeirri ákvörðun þings Evrópusambandsins frá 20. ágúst sl. að höfða mál gegn framkvæmdastjórn ESB og forseta hennar, nýtilkomnum Íslandsvini, Úrsúlu von der Layen, fyrir að bera ekki undir þingið þá ákvörðun framkvæmdastjórnarinnar að ábyrgjast 150 milljarða evra lánveitingar til aðildarríkja sambandsins til þess að gera þeim kleift að auka útgjöld sín til hermála. Að sögn Úrsúlu hastaði þetta svo mjög að grípa hefði þurft til neyðarheimildar fyrir þessari ákvörðun. Þar með hefði þingleg meðferð verið óþörf!
Frá þessu er greint í smáatriðum á evrópska vefmiðlinum Euractiv og þess látið getið að í reynd snúist deilan í Brussel ekki um vígvæðinguna sem slíka heldur um ólýðræðisleg vinnubrögð. Fram kemur að þegar hafi 18 aðildarríki lýst áhuga sínum á þessum lánum og að 127 milljarðar evra hafi þegar gengið út. Öll eru ríkin að flýta sér. Við svo búið má ætla að hið sama sé uppi á þjóðþingunum, að takmörkuð tækifæri gefist til umræðu um þessi lánsfjármögnuðu fjárútlát til hernaðar.
Þar með væri það ekki aðeins friðarstefnan sem væri víkjandi heldur einnig lýðræðið.

Nú þarf að hafa í huga að miðstýrð forræðishyggja er engan veginn ný af nálinni í Evrópusambandinu og minnast margir GATS samninganna svokölluðu um markaðsvæðingu þjónustu, þar með talið félagslegrar þjónustu, sem gátu falið í sér grundvallarbreytingar á innviðum samfélaga. Þar var allt gert á bak við tjöldin og fyrir hönd allra aðildarríkja ESB var aðeins einn samningsaðili. Það var stjórnarnefndin hennar Úrsúlu. Að GATS samningum Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar kom Ísland hins vegar sem sjálfstæður aðili fyrir hönd samfélags okkar Íslendinga.

Stóra heildstæða myndin verður sífellt skýrari. Það sem lagt var til af hálfu Rand stofnunarinnar, hugmyndaveitu bandaríska hermálaráðuneytisins, Pentagons, árið 2019 - löngu áður en Rússar réðust inn í Úkraínu - er allt að ganga eftir. Markmiðið var að veikja Rússland með því að þvinga það í útgjöld sem það réði ekki við: Hervæðum Úkraínu, skiptum um stjórn í Hvíta Rússlandi, nýtum óróa í Kákasus, færum okkur nær rússneska flotanum í Svartahafinu og nær flotastöðvum þeirra í Norðurhöfum, látum Evrópu hætta að kaupa gas og olíu frá Rússlandi, drögum úr rússneskum áhrifum í Moldóvu… Allt þetta og sitthvað fleira var sagt þá, árið 2019, og hefur nú árið 2025 birst okkur í ýmsum myndum.

En þótt heildstæða myndin verði smám saman sýnilegri þá er hún einnig að breytast. Bandaríkin horfa norður á bóginn og vilja ráða yfir Kanada og Grænlandi og að sjálfsögðu Norðurhöfum. Það vill Evrópa líka. Hún vill gjarnan verða stórríki, innlima Ísland sem þar með yrði úr sögunni við öll samningaborð hvort sem væri um vígbúnað eða fisk.

Ólafur Sigurðsson fyrrum fréttamaður, sem er margfróður um utanríkismál, skrifaði fróðlega grein í Morgunblaðið fyrir réttri viku. Þar rakti hann vangaveltur í Brussel um nákvæmlega þetta og minnti jafnframt á að Evrópusambandið færði sig sífellt í áttina að því að gerast hernaðarbandalag sem horfði norður á bóginn. Vitnaði hann í stjórnarskrá sambandsins þar sem sagt er berum orðum að sambandsríkin hafi hernaðarlegar skyldur hvert gagnvart öðru.
Úr vöndu væri að ráða fyrir eyríki á Norður Atlantshafi sem sóst væri eftir að vestan og að austan. Þá þyrftu menn að kunna að standa í fæturna vildu þeir ekki verða að engu gerðir.

Inn í þetta stóra púsluspil hefur ríkisstjórn Íslands stigið. Í vor og í sumar hefur þjóðin umræðulaust verið skuldbundin til að hlíta utanríkisstefnu ESB í veigamiklum efnum og skref stigið í þá átt að undirgangast forræði Brussel í sjávarútvegsmálum.
Smá skref í litlu púsli en risastór þegar púslin koma saman í nýrri heimsmynd.

______________________________
Athygli er vakin á því að hægt er að gerast áskrifandi að fréttabréfi þessarar heimasíðu á slóð sem hér er að finna: https://www.ogmundur.is/
Fréttabréfið er sent aðeins endrum og eins til áskrifenda þeim að kostnaðarlausu að sjálfsögðu.
Here you can subscribe to a newsletter from this homepage, free of charge of course: https://www.ogmundur.is/

(Ábending: Margir þeirra sem hafa viljað skrá sig á útsendingarlista fréttabréfsins hafa orðið fyrir því að fá ekkert viðbragð eftir skráningu. Skýringin hefur oftar en ekki verið sú pósturinn hefur hafnað í ruslpósti. Fólk gæti að þessu.

To be taken note of: Sometime people who have wanted to subscribe to the news-letter (by pressing skrá netfang and by then giving their e-mail, netfangið þitt) have not got any confirmation. Ususally this is because the reply has been dirceted to the trash bin. Be aware of this.)