RÆÐA Á AUSTURVELLI: AL AWDA
Salman Tamimi minntist á æskudaga sína í Hebron hér áðan. Mig langar einmitt til að segja ykkur í nokkrum setningum frá heimsókn minni þangað. Hún fer aldrei frá mér. Og fyrir mig hefur hún þýðingu í dag.
Þegar ég var þar á ferð iðaði gamli miðbærinn af lífi þótt elsti verslunarkjarninn væri að sögn aðeins svipur hjá sjón þegar horft væri til fyrri tíðar. Hann lá lágt, undir klettahamri miklum og ofan á honum hafði ísraelskur herflokkur búið um sig í manngerðu hreiðri. Netin sem strengd höfðu verið yfir gömlu þröngu verslunagöturnar urðu skiljanleg þegar bent var á hvaðan ruslið kæmi, sem lá í hrúgum ofan á þéttriðnu netinu, matarleifar og annar úrgangur. "Þetta er sorptunna herstövarinnar sem er hér fyrir ofan okkur" var útskýrt, "og stundum er skvett úr koppum til að gera okkur lífið enn óbærilegra".
Hernám leikur alla illa, fórnarlömbin að sjálfsögðu, en einnig siugurherrana sem verða illviljanum að bráð.
Uppi í brekku stóð barnaheimili fyrir palestínska íbúa í Hebron. Illfært var upp brekkuna eftir grýttri moldarslóð, sem í bleytu varð að drullusvaði. Við hliðina voru steyptar tröppur. Þar hafði verið komið fyrir gaddavírsrúllum. "Það er til að halda okkur í svaðinu", var enn útskýrt. Við barnaheimilið var steinveggur. Á hann hafði verið úðað skilaboðum og engin tilraun gerð til að afmá þau: Gas the Arabs, Arabana í gasklefana! Óhugnanleg skírskotun til sögunnar; nútíð og fortíð leidd saman á nánast sjúklegan hátt.
Netanjahu, forsætisráherra Ísraels, orðar það ekki beinlínis svona. En hann er kominn ískyggilega nærri því og Ísrael á flest sameiginlegt með öðru rasistaríki, Suður-Afríku, þar sem kynþættirnir voru aðskildir með múrum og gaddavír. Og þar var annað líkt með líkum. Það var hvernig valdhafarnir þrengdu að gangrýnendum úr eigin röðum. Þetta er nú að gerast í Ísrael og heitir fasismi.
Í Palestínu, sem við viðurkennum sem sjálfstætt ríki en er hernumið land eins og við þekkjum, er ástandið slæmt og versnar. Skefjalaust ofbeldi, morð og pólitískar fangelsanir eru daglegt brauð og áfram koma Ísraelar landránsbyggðum á fót í Palestínu þvert á gefin fyrirheit og samninga. En ástandið versnar ekki þannig að augað nemi ef undan er skilinn sá hryllingur sem við nú verðum vitni að og verðum annað veifið, síðast árið 2014. Nei, þvert á móti lítur sumt jafnvel betur út á yfirborðinu en það gerði fyrir fáeinum árum. Í hinni daglegu önn er yfirbragðið sléttara og felldara; illvirkin dannaðri. Það hefur lærst að brosa, you learn how to smile as you kill eins og John Lennon söng af öðru tilefni.
Þegar yfirgangur og ofbeldi verður hið daglega líf árum og áratugum saman þá kemur að því að kúgunin tekur á sig mynd hins varanlega. Á ensku heitir þetta normalísering. Hún er hættuleg, því hún er lamandi og slævir baráttuviljann.
Og það er þarna sem Donald Trump leggur sitt lóð á vogarskálar, ekki sem Donald Trump, heldur sem forseti Bandaríkjanna. Flutningur bandaríska sendiráðsins til Jerúsalem er tilraun til að normalísera rof Ísraela við alla samninga sem þeir hafa komið að og að sjálfsögðu samþykktir Sameinuðu þjóðanna, m.a. um að Jerúsalem skuli tilheyra báðum og öllum, vera tákn um réttlátari og friðsamlegri framtíð.
Þau ríki sem ekki mótmæla þessu eru með þegjandi þögninni að normalísera yfirgang og ofbeldi. Nú bíðum við eftir því að Alþingi Íslendinga álykti og sendi harðorð mótmæli gegn siðrofi þeirra Trumps og Netanjahus og sendi jafnframt palestínsku þjóðinni stuðnings- og baráttukevðjur. Á meðan við bíðum eftir slíkri yfirlýsingu frá Alþingi sendum við sem hér stöndum slíkar kveðjur.
Sjötiu ár eru nú liðin frá stofnun Ísraelsríkis og hernámi Palestíu, þegar 700 þúsund Palestínumenn voru reknir frá heimilum sínum og bannað að snúa aftur, jafmvel til þess eins að heimsækja heimahgana í samræmi við Mannréttindayfirlýsingu Sameinuðu Þjóðanna frá 1948.
Allar götur síðan hefur þessi krafa hljómað en hún hefur hljómað daufar með árunum, varla heyrst í seinni tíð. Slíkt gerist í heimi sem hefur tekist að normalísera ofbelið, lama viljann.
En nú skyndielga, á sama tíma og þyngra verður fyrir fæti í mannréttindabaráttunni í Palestínu og Palestína á leið út úr kastljósi fjölmiðla heimsins, þá er krafan þessi á ný: krafan sem allir voru að verða feimnir við, svo órafjarri sem hún virtist vera því sem þykir gerlegt og raunsætt, nú hljómar hún á ný og kröftug, krafa Göngunnar miklu í Palestínu, krafan um að virtur sé rétturinn til að snúa heim - Al awda. Þessi krafa, sem einnig þýðir lykillinn, hljómar nú á útifundum um heiminn allan - og þetta gerist þegar allir voru að missa vonina. Við jafnaldrar Ísraels, sem staðið höfum ótal fundi eins og þennan, og vorum farin að spyrja hvort til einskis hefði verið barist, við heyrum nú á ný hvatningu um að byrja upp á nýtt, hugsa upp á nýtt, berjast upp á nýtt.
Og við finnum það innra með okkur hvernig baráttuviljinn glæðist og herðist í kröfunni um að Ísraelsher láti af morðárásum og ofbeldi þegar í stað.
Og við - við skulum gera okkar til að knýja Ísrael til að horfast í augu við skilaboðin á veggnum í Hebron,
Við skulum gera okkar til að fá almenning í Bandaríkjunum til að horfast í augu við þá staðreynd að stjórnvöld í þeirra umboði verja morð og ofsóknir því mannréttindabrotin eru í boði Bandaríkjanna.
Og við skulum minna okkar eigin stjórnvöld á sína ábyrgð. Undir henni verður ekki risið með þögninni.
Það þarf að knýja þann hluta heimsins sem bjó til Ísrael að viðurkenna og gangast við ábyrgð á afleiðingum gjörða sinna. Þar erum við Íslendingar á báti.
Setjum Palestínu aftur á dagskrá, fylgjumst með ofbeldisverkunum, mótmælum þeim, normalíserum það eitt sem við viljum að sé normalt, viðtekið, eðlilegt og réttmætt.
Það á við um kröfu dagsins, um réttinn til að snúa heim með í hendi lykilinn að breyttum tímum: Al awda.
Al awda
Al awda
AL AWDA!