ÞAÐ ER SVO MARGT Í MÖRGU
Ísland sogaðist inn í öfgafullan kapítalisma á fyrsta áratug
þessarar aldar með öllum verstu einkennum sem þeirri skepnu fylgja.
Gott ef þau átu ekki gull í einhverjum partíunum og svo
hlustuðu þau náttúrlega á innfluttan Elton John á afmælinu sínu.
"Ég á þetta, ég má þetta," var viðkvæðið.
Og ráðherrarnir sögðust "eiga sér draum" að gera Ísland að
miðlægri fjárfestingarmiðstöð fyrir heiminn allan. Burt
með allt regluverk, einfaldara Ísland, var hrópað á torgum.
Viðskiptaráð fékk 55 milljón króna styrk til að aðstoða
Viðskitparáðuneytið að undirbúa skattaparadís í Keflavík.
Frá september 2003 til 2008 jukust lánveitingar íslensku
bankanna úr 800 milljörðum í 4800 milljarða! Það er von að
refsa þyrfti Íbúðalánasjóði!
Ég man eftir því frá þessum tíma að heimsækja bankastjórn til þess
að fræðast um hvað væri að gerast; hvort ekki væri hægt að lækka
vexti. Óstöðvandi hlátur setti að samkvæminu. Vextir skipta
okkur engu máli, það eru kaup og sala á hlutabréfum sem máli skipta
og svo náttúrlega yfirtaka, var okkur sagt.
Það var á þessum tíma sem lagt var fram frumvarp um aðskilnað
viðskiptabanka og fjárfestingarsjóða og aftur var hlegið.
Næst kom tillaga frá ríkisstjórninni um að vogunarsjóðir fengju
greiðari aðgang að lífeyrissjóðunum. Það var fjármálaráðherrann sem
var fyrsti flutningsmaður en í frumvarpinu var mælt með
svokallaðri skortsölu, að lífeyrissjóðirnir færu niður í versta
svaðið. Svona var talað í nafni ríkisstjórnar, og undir lokin var
svona talað í nafni Íhalds og Samfylkingar. En áður í
langan tíma Sjálfstæðisflokks og Framsóknar. Eruð þið nokkuð búin
að gleyma?
Hvers vegna að rifja þetta upp nú? Jú, vegna þess að nú eru
hrunverjar sestir aftur að í Stjórnarráðinu og tala fyrir
einfaldara Íslandi. Og sjálfstæðismennirnir, gömlu þátttakendurnir
í ruglinu eru farnir að endurskrifa söguna. Þorsteinn Pálsson,
fyrrverandi forsætisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins,
tekur bakföll yfir þeirri skelfilegu endurminnigu að VG hafi árið
2007 viljað eyða afgangi af fjárlögum í uppbyggingu
velferðarþjónustu og til almannatrygginga - fullkomlega
óábyrgt! Glórulaus eyðsla! (sjá síðasta helgarpistil Þorsteins í
Fréttablaðinu).
Inn í þessa söguskýringu er því sleppt að setja atburði og
afstöðu manna inn í sögulegt samhengi, nema hvað þessi fyrrverandi
formaður Sjálfstæðisflokksins má eiga það að viðurkenna að á þessum
tíma var það tálsýn að gleðjast yfir tekjuafgangi á ríkissjóði á
meðan þjóðarbúið var komið í mikla skuldsetningu. En gæti nú verið
að á þetta hafi verið bent? Og gæti verið að einhver hafi orðað það
að bankarnir væru orðnir of stórir fyrir íslenskt hagkerfi og væru
þjóðinni ekki eftirsóknarverðir bólfélagar?
Reykjavíkurbréf er skrifað af öðrum formanni Sjálfstæðisflokksins,
Davíð Oddssyni. Þar er um síðustu helgi minnt á að bankakreppan
hafi verið alþjóðlegur vandi en ekki séríslenskt fyrirbæri. Alls
staðar hafi einkennin verið hin sömu. Undir það skal tekið að rétt
er að skoða allt þetta samhengi og gera það á yfirvegaðan hátt. Það
breytir því hins vegar ekki að í veruleikanum eru alltaf gerendur,
ekki bara leiksoppar í sögulegri framvindu. Það á einnig við um hér
á landi. Og þegar við sjáum sömu teikn á lofti og áður boðuðu
válynd veður ber að hafa varann á.
Sennilega er hann Hannes okkar Hólmsteinn aðdáunarverðastur
allra manna í endurskrifun sögunnar. Staðfastur dregur hann
áfram plóginn og reynir að brjóta að nýju land til pólitískrar
ræktunar á hinum sviðnu ökrum. Og hann hlífir sér hvergi við að
framleiða meintar flökkusögur úr hruninu. Verða þær án efa
skrifaðar svo lengi sem höfundi endist aldur til. Þær fjalla að
uppistöðu til um misskilning sem hafi komist á kreik um
frjálshyggjuna.
Æ, það var svo margt misskilið í þessu hruni, við vorum bara
hluti af mannkynsögunni, það var bara tíðarandinn að éta gull og
skjóta undan nokkur þúsund milljónum inn í skattaskjólin. Menn
vildu hafa "sín stærri mál í friði", sagði bankastjóri í
viðhafnarviðtali á þessum tíma. Það skipti ekki öllu hver stal og
hve miklu. Enda er svo margt í mörgu. Og svo er svo mikið um
flökkusögu-rugl.