VÖRSLUSVIPTINGAR OG RÉTTARRÍKIÐ
Í tilefni af umfjöllun um vörslusviptingar ritar Brynjar
Níelsson, formaður Lögmannafélags Íslands, langa grein á vefmiðlinn
Pressuna um aðfarahæfi. Þar vekur hann sérstaka athygli á þeim
kostnaði sem fylgir því að fara að lögum og segir:
"Þegar fjármögnunarfyrirtækjum er með ólögmætum hætti aftrað frá
því að nýta samningsbundinn rétt sinn leggst aukinn kostnaður á
innheimtu kröfunnar, enda hafa réttargjöld verið hækkuð mjög
rækilega að undanförnu eins og innanríkisráðuneytinu er fullkunnugt
um. Þessi kostnaður sem nemur tugum þúsunda leggst til viðbótar á
kröfuna og hækkar þannig skuld greiðandans. Vandinn er hins vegar
sá að þeir sem leika þann leik að neita að afhenda bifreiðina þrátt
fyrir vanefndir eru oftast ekki borgunarmenn fyrir þeim
viðbótarkostnaði. Slíkur kostnaður kemur því fram sem tjón
fjármálafyrirtækisins sem leiðir til hærri vaxtagreiðslna þeirra
sem standa í skilum."
Fyrir það fyrsta er vert að vekja athygli á því að almennt myndi
kostnaður við að fá úrskurð dómara vera fimmtán þúsund krónur
en ekki tugirþúsunda. Hitt er þó öllu alvarlegra og það eru
aðdróttanir formanns Lögmannafélags Íslands um að hækkanir á
dómsmálagjöldum réttlæti að fara framhjá lögum í innheimtuaðgerðum.
Þessi lógík er handrukkurum og ofbeldismönnum eflaust að skapi, en
ekki okkur hinum sem viljum heldur að ágreiningsmál séu leyst með
aðstoð réttarvörslukerfsins. Með rökfræði Brynjars mætti hins vegar
afnema réttarríkið í heild sinni, enda fylgir því umtalsverður
kostnaður sem við berum öll saman, óháð því hvort við þurfum
nokkurn tímann að leita til dómstóla.
Brynjar velur - og er það væntanlega með ráðum gert - að skauta
alfarið framhjá þeirri staðreynd að vörslusviptingarmenn hafa ekki
heimild til að beita valdi, sama hversu hagkvæmt þeim kann að þykja
það gagnvart eigin buddu eða annarra. Löggjöfin er alveg skýr í
þessu sambandi. Sá sem telur sig eiga rétt til eignar sem er í
vörslu annars manns þarf að leita til opinbers aðila og færa sönnur
á rétt sinn. Dómari tekur síðan afstöðu til þess hvort beiðnin er
réttmæt. Það skal hins vegar undirstrikað að gerðarbeiðanda er
óheimilt að taka eign í sína vörslu þar til leyst hefur verið úr
ágreiningnum fyrir dómi.
Lögreglan ein hefur heimild til valdbeitingar og þeirri heimild
fylgir rík ábyrgð. Öllum má vera ljóst - og vonandi einnig formanni
Lögmannafélags Íslands - að það myndi leiða til lögleysu og óreiðu
ef ekki giltu skýrar reglur í þessum efnum.
Mín skoðun er sú að heimildir til valdbeitingar eigi að vera skýrar
og þröngar, þannig að löggæslumenn eigi auðveldara með að meta
heimildir sínar, í stað þess að gera þá að dómurum í oft flóknum
ágreiningsmálum. Þá er hitt engin lausn falin í því að
framselja heimild til valdbeitingar til hópa innheimtumanna eða
einkarekinna rukkara. Slíkt er í andstöðu við reglur réttarríkisins
sem ég trúi að okkur Brynjari Níelssyni, formanni
Lögmannafélags Íslands, sé báðum umhugað um að halda í
heiðri.
http://eyjan.is/2011/09/01/segir-ogmund-ordinn-talsmann-theirra-sem-fremja-refsiverd-brot-radherra-brjoti-gegn-thriskiptingu-rikisvalds/
http://www.pressan.is/pressupennar/Lesa_Brynjar/vorslusviptingar