ER ÞJÓÐIN TRAUSTSINS VERÐ?
Furðulegar yfirlýsingar berast frá Alþingi um að þingmenn
treysti þjóðinni eða treysti henni ekki. Þetta er fullkomlega
óinteressant. Í mínum huga kemur þjóðinni ekkert við hvort
einstakir þingmenn treysta henni eða ekki. Þjóðin á sig sjálf.
Valdið er hennar! Við höfum hins vegar komið okkur upp
þingræðisfyrirkomulagi til hagræðingar. Þingmenn mega aldrei gleyma
því að þeir eru fyrst og fremst starfsmenn þjóðarinnar -
handlangarar en ekki handhafar valds án skilyrða.
Þingræði til hagræðis
Það gerir sig einfaldlega illa að kjósa dag hvern um mál stór og
smá sem auk þess enginn teljandi ágreiningur er um í
þjóðfélaginu - eða þar sem niðurstaðan á þingi endurspeglar
merihlutavilja kjósenda.
Ef hins vegar þjóðin vill taka valdið milliliðalaust til sín þá á
það að ganga auðveldlega fyrir sig. Eðli máls samkvæmt verður
meirihluti þings aldrei sáttur við að mál fari í
þjóðaratkvæðagreiðslu, einfaldlega vegna þess að til hennar er efnt
vegna þess að þingið hefur ekki farið að almannavilja.
Ekki þrengja að lýðræðinu!
Ég hef löngum verið þeirrar skoðunar að tiltekið hlutfall
kjósenda eigi að geta krafist þjóðartkvæðagreiðslu um einstök mál.
Mikilvægt er að koma á virku öruggu undirskriftakerfi íþeim
tilgangi. Nú er þessari þörf svarað með málskotsrétti forseta. Svo
er að heyra að ýmsir vilji þrengja þann rétt. Ekki er ég í þeim
hópi. Sá réttur má alla vega ekki hverfa nema annar og rýmri réttur
komi í hans stað. Með öðrum orðum, réttinn til þjóðaratkvæðis þarf
að víkka, ekki þrengja. Þegar þetta hefur verið gert - ekki fyrr -
er ég til viðræðu um málskotsrétt forseta. Þó verð ég að segja: Því
fleiri öryggisventlar þeim mun betra. Og gleymum því aldrei að
málið snýst um að vísa ágreiningsefnum til lýðræðislegrar
ákvörðunartöku, til þjóðarinnar.
Það sem einu sinni snéri upp...
Einhvern veginn finnst mér tónninn í umræðunni um
þjóðaratkvæðagreiðslu á Alþingi ekki vera alveg hreinn. Margir
fylgismenn þess réttar frá fyrri tíð hafa gengið af sinni fyrri
skoðun. Hörðustu hefðbundnir andstæðingar þjóðaratkvæðagreiðslu
tala hins vegar eins og beint lýðræði sé þeirra ær og kýr. Það sem
áður sneri upp snýr nú niður - og öfugt.
Menn ræða röksemdir forsetans fyrir synjun staðfestingar á Icesave.
Í mínum huga snúast rökin fyrst og fremst um eitt: Er verulegur og
sannanlegur vilji fyrir því í þjóðfélaginu
að þjóðin taki ákvörðun án milligöngu Alþingis. Ef svo er á
skilyrðislaust að lúta þeim vilja. Við núverandi fyrirkomulag er
það forsetinn sem leggur á þetta mat. Hann fær undirskriftir í
hendur og metur stöðu mála. Þetta fyrirkomulag má ræða - og á að
ræða - sem áður segir. En þeir sem harðast tala gegn þessari skipan
spyrji sjálfa sig: Var það til ills að vísa Icesave til þjóðarinnar
í byrjun árs 2010 með hliðsjón af viðhorfum í þjóðfélaginu þá og
hvernig málið stórbatnaði í kjölfarið? Sama gildir nú, tugþúsundir,
nær 20% kjósenda hafa krafist þjóðaratkvæðagreiðslu.
Málskotsréttur forseta er ekki vandinn
Vandinn á Íslandi í aðdraganda hrunsins var sá að stöðugt var
verið að þröngva upp á þjóðina lausnum og niðurstöðum, án umræðu og
án þess að þjóðin væri spurð leyfis beint og milliliðalaust.
Þetta þarf að laga. Þá er ýmislegt brýnna en að þrengja að
málskotsrétti forseta Íslands. Ég íterka, því fleiri
öryggisventlar, þeim mun betra.
Dæmi um skrif um svipað efni: http://ogmundur.is/annad/nr/5020/
http://www.ogmundur.is/stjornmal/nr/4989/
http://ogmundur.is/annad/nr/5019/
http://ogmundur.is/annad/nr/5013/