Halla Gunnarsdóttir skrifar: TVÖFÖLD SKULDABYRÐI FRAMTÍÐAR-KYNSLÓÐA
Hún er ótrúleg umræðan sem nú á sér stað hér á Íslandi um leiðir
út úr kreppunni. Einhverra hluta vegna þá eru háværar raddir sem
vilja nota tækin sem komu okkur í koll til að byggja upp að nýju.
Kallað er á fleiri virkjanir, meiri stóriðju, hús og brýr og sem
mesta steypu. Á sama tíma á að skera niður í velferðarkerfinu og
svo er komið að meira að segja verkalýðshreyfingin setur fram
slíkar kröfur. Það aftrar þó ekki hinni sömu hreyfingu frá því að
kalla á fjárframlög til framkvæmda. Með því móti er tvöfaldri
skuldabyrði varpað yfir á komandi kynslóðir. Annars vegar í formi
afborgana af lánum fyrir hinum nýju framkvæmdum og hins vegar í
formi aukins kostnaðar sem hlýst í framtíðinni vegna tímabundins
sparnaðar í núinu. Sem dæmi má taka þau miklu vandræði sem Finnar
standa frammi fyrir í dag vegna niðurskurðar á mikilvægri
heilbrigðisþjónustu sem ráðist var í á samdráttartímum. Vonandi
föllum við ekki í sömu gryfju.
Angi af þessari umræðu lýtur að nýbyggingu fyrir Landspítalann. Til
stendur að ríkið taki lán eftir vafasömum krókaleiðum frá
lífeyrissjóðunum til að fjármagna þá framkvæmd. Nú skal ekki gert
lítið úr þeim ávinningi sem verður af því að fá betra húsnæði undir
starfsemi spítalans. Það breytir þó ekki því að í augum margra
skýtur skökku við að byggja skuli hús utan um starfsemi sem ekki
eru peningar til að reka. Staðreyndin er nefnilega sú að starfsemin
skiptir þá sem á henni þurfa að halda langt um meira máli en
byggingin sem hýsir hana.
Hvernig væri að hugsa hlutina upp á nýtt?
Ein hugmynd væri að í stað þess að fá lán til framkvæmda (í gegnum
þriðja aðila) og skuldbinda komandi kynslóðir til að greiða af því
næstu áratugina yrði fjármagnið sett inn í velferðarkerfið til að
koma í veg fyrir að niðurskurður þar verði svo blóðugur að við
berum varanlegan skaða af. Þannig gæti ríkið gert samning um
framtíðarafborganir af lánum frá lífeyrissjóðunum sem yrðu í takti
við þann sparnað sem hlýst hjá hinu opinbera við að halda vel utan
um málefni þeirra sem á velferðarþjónustu þurfa að halda. Sumir
útreikningar eru þegar fyrir hendi og það ætti ekki að vera flókið
að ráðast í aðra útreikninga. Þannig getum við staðið vörð um
velferðarkerfið og um leið komist hjá því að varpa tvöfaldri
skuldabyrði á komandi kynslóðir.