Jón Torfason og Sigríður Kristinsdóttir skrifa: Almannafé
Skömmu fyrir jólin kom út bók um rithöfundinn Halldór
Laxness. Á það hefur verið bent að vinnubrögðum höfundarins sé að
mörgu leyti áfátt, hann endursegi langa kafla úr bókum skáldsins,
hann notfæri sér verk og rannsóknir annarra manna í heimildarleysi
og/eða án þess að gera fullnægjandi grein fyrir því og að í bókinni
sé margs konar ónákvæmni um staðhætti, fólk og atburði. Bókin sé
því gölluð.
Höfundurinn hefur sagt að á næstu árum hyggist hann rita tvær
bækur í viðbót um Halldór Laxnes. Út af fyrir sig er ekkert við því
að segja þótt óhlutvandir menn rubbi upp bókum um andans menn lífs
eða liðna og ekki ámælisvert þó menn fitli við að endursegja
annarra manna verk. Hins vegar hljóta skattgreiðendur að spyrja
hvernig opinberir starfsmenn, sem taka dágóð laun af almannafé
fyrir kennslu við háskólann, hafi tíma til að skrifa fimm til
sexhundruð blaðsíðna bækur á einu og hálfu ári. Er maðurinn að gera
þetta í vinnutímanum á sama tíma og t.d. er verið að skerða
þjónustu við sjúklinga?
Höfundurinn hefur sagt frá því að hann hafi dvalið í Jónshúsi í
Kaupmannhöfn á kostnað íslenskra skattgreiðenda um þriggja mánaða
skeið í fyrra. Hann mun líka hafa farið til vesturstrandar
Bandaríkjanna, Þýskalands og Ítalíu með myndavél í farteskinu og
var afraksturinn af þeirri ferð sýndur í sjónvarpinu rétt fyrir
jólin, varla ókeypis. Það væri fróðlegt að vita hvernig þessar
ferðir voru fjármagnaðar. Af höfundarins aflafé eða með peningum
íslenskra skattborgara í formi launa eða styrkja frá hinu
opinbera?
Umræddur höfundur hefur boðað að hann hyggist skrifa tvær bækur
í viðbót um Nóbelsskáldið. Trúlegt er að þær komi út á næstu árum,
kannski ein í haust og önnur næsta haust, eða á lengra méli.
Spurning er hvernig maður, sem er í fullu starfi hjá ríkinu við
kennslu í háskólanum, hyggst vinna þetta verk. Mun hann vinna þetta
í starfsleyfi frá vinnustað sínum, mun hann fá einhverja styrki eða
fjárframlög af almannafé? Allir vita að undirbúningsvinna að stórum
ritverkum tekur langan tíma, yfirlegur á bóka- og skjalasöfnum,
viðtöl við fólk, margs konar rannsóknir og athuganir á að rétt sé
með farið hverju sinni. Þegar um jafn umdeildan mann og Halldór
Laxnes er að ræða þarf sérstaklega að vanda til verka og allir
hlutir að vera pottþéttir.
Það koma út margar bækur ár hvert, góðu heilli. Sumar eru
læsilegar, aðrar miður eins og gengur. Margir nota frístundirnar
til samningar slíkra verka, aðrir gera það í vinnutímanum á kostnað
almennings. Höfundur umræddrar bókar um Halldór Laxnes hefur sagt
að hann hafi ritað bókina á einu og hálfu ári, vonandi í
starfsleyfi. Miðað við þessi afköst mun hann líklega rita
fyrirhuguð tvö bindi á næstu tveimur eða þremur árum, líklegt að
þetta verði gert á árunum 2004-2006. Mun höfundurinn á þessu
árabili sinna kennslu í háskólanum, leiðrétta ritgerðir nemenda,
benda þeim á hvar eigi að vera tilvísanir og gæsalappir í
æfingaritgerðum þeirra, eða mun hann fá leyfi á kostnað almennings
til að einhenda sér í skrifin um Nóbelsskáldið?
Þessar spurningar eru ekki út í loftið. Ríkisvaldið og opinberir
aðilar veita talsverðu fjármagni til rithöfunda og bókmenntamanna
enda sjálfsagt mál, og hefur slíkt oft borið góðan ávöxt. Það, að
Hannes Hólmsteinn Gissurarson leggist yfir ævi Halldórs Laxness og
tíni saman einhver slitrur úr lífi skáldsins, getur hugsanlaga
komið einhverjum að gagni. Spurningin er hins vegar hvort á að
kosta slíka iðju af almannafé.
Jón Torfason og Sigríður Kristinsdóttir (Höfundar eru
íslenskufræðingur og sjúkraliði)