ENIKAVÆÐINGIN FREISTAR
Fyrir nokkrum dögum var útvarpsviðtal við Ástu Dís Óladóttur,
forstöðukonu nýrrar deildar háskólans að Bifröst, sem mun sérhæfa
sig í stjórnun innan heilbrigðisþjónustu. Hvers vegna skyldi þetta
nám eiga að freista fólks? Jú, umhverfið í heilbrigðismálum er að
breytast sagði forstöðukonan og á eftir að breytast miklu meira.
Enginn þurfti að velkjast í vafa um að þar átti hún við að
einkavæðingin væri nú að hefja innreið sína í heilbrigðisþjónustuna
fyrir alvöru: "Heilsan er orðin meiri markaðsvara...yngra fólk
er byrjað að fjárfesta í heilsu..."
Fólk er farið að hugsa meira um þessi mál en áður, líkt og
gerst hefur með öryggismálin sagði Ásta Dís ennfremur:
"Öryggismál eru orðin neysluvara." Sitthvað fleira í þessa
veru var sagt í þessu viðtali í morgunútvarpi RÚV 11. okt. sl. Þar
var til dæmis staðhæft að einkarekstur myndi stuðla að nýsköpun í
heilbrigðisþjónustunni.
Vafasamar fullyrðingar
Hér er heldur betur talað tungu markaðshyggjunnar. Ég leyfi mér
að efast stórlega um staðhæfingar Ástu Dísar Óladóttur. Þannig er
ljóst að þótt hún sé vongóð um að heilbrigðisþjónustan verði öll
meira og minna einkarekin innan skamms, þá má hún vita að
meirihluti þjóðarinnar er því andvígur samkvæmt skoðanakönnunum,
þannig að við skulum ekkert gefa okkur neitt í þessu efni. Í annan
stað eru það rannsóknir í læknavísindum - yfirleitt á vegum hins
opnbera eða studdar af skattfé, sem tryggt hafa framfarir á þessu
sviði. Það er einnig véfengjanlegt að fólk hugsi meira um þessi mál
nú en áður. Baráttufólk fyrir velferðarríkinu á tuttugustu öldinni
hugsaði um fátt meira en leiðir til að tryggja góðar
almannatryggingar og heilbrigðisþjónustu - ekki fyrir sig
sjálft sem "fjárfestingu" heldur sem ávinning og lífsgæði
fyrir samfélagið allt.
Fjármálaþjónusta fyrir konur?
Það er ekki bara Háskólinn að Bifröst sem veðjar á einkavædda
heilbrigðisþjónustu. Þannig sló Viðskiptablaðið því upp í stórfrétt
þriðjudaginn 16. október, að stofnað hefði verið fjármálafyrirtækið
Auður, sem muni bjóða upp á fjármálaþjónustu "þar sem konur
verða í fyrirrúmi." Forsvarskonur fyrirtækisins, Halla
Tómasdóttir og Kristín Pétursdóttir, sögðust ætla að "bjóða upp
á fjárfestingarþjónustu með annars konar áherslum og gildum. Það má
segja að við sjáum í aðra röndina vaxandi fjár- og mannauð kvenna
og í hina röndina fjármálaumhverfi sem ekki beinir sjónum mikið í
þessa átt. Auður ætlar að brúa þetta bil." Fyrirtækinu er
ætlað að fjárfesta "góðri langtímaarðsemi." En hvar skyldu
nú tækifærin fyrir langtímagróða helst vera að finna? Þau eru,
samkvæmt eigendum Auðar, ekki síst "á sviði
heilbrigðisþjónustu og mennta. Þetta eru ört vaxandi
þjónustugreinar sem að mestu leyti hafa verið í höndum hins
opinbera, en fyrirsjáanlegt er að einkarekstur muni aukast til að
mæta auknum kröfum og þörfum nútímasamfélags."
Óþarfa milliliðir
Ég spyr, er það krafa og þörf nútúmasamfélags að fjárfestar geri
sér menntun ungviðisins og bágborið heilsufar fólks að
féþúfu? Endurspeglar þetta einhver sérstök kvenleg gildi?
Hvers vegna reynir þetta fólk ekki sjálft að finna upp eitthvað
nýtt í stað þess að troða sér inn í starfsemi sem samfélagið hefur
komið sér upp og hefur gengið ágætlega að þróa svo fremi sem
fjármunir eru fyrir hendi? "Frumkvöðlarnir" segja að áfram
eigi skattborgarinn að borga - þeir ætli hins vegar að tryggja
fjárfestum hlutdeild í framlagi hins opinbera í "góðri
langtímarðsemi" einsog það heitir. Í mínum huga er einfaldlega
verið að búa til óþarfa milliliði.